Asıl Adı Kemaleddin
Vakıf Ahmet Beg Diğer kürd beyleri gibi Çaldıran savaşından sonra Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’e bağlılığını bildiren bir beylik başkanıdır.Vakıf Ahmet Bey,savaş diplomasisini çok iyi bilen ber beylik başkanıdır.Ayni zamanda bilgi ve zeka hususunda çok önemli bir şahsiyettir.
Vakıf Ahmet Beg döneminde beyliğe bağlı 52 köy,2 mezra ve 2 nahiye mevcuttu.
Bunların yanı sıra,Ahmet Bey’in beylik içersinde bir de vakıf kurmuştur.
Ahmet Bey’in kurduğu Vakfin Adı:”VAKF-I MESCİT VE MEDRESES-İ ZAVİYE-İ
Ahmet Bey’dır.
Ahmet bey 1540 Tarihinde vefat etti.Vefat ettikten sonra Ardından
1-Yusuf Beg
2-Şahim Beg
3-Mahmut Beg
İsimlerinden üç çocuk bıraktı ancak kardeşler babalarının ölümünden sonra,idare konusunda ihtilafa düşüp birbirlerine düşmanlık beslediler.
Kardeşler bu sorunun çözüme kavuşturması için Osmanlı Sultanı huzuruna çıktılar.Neticede beyliğin kardeşler arasında paylaştırması ve bir kısmıda Sultanın Özel Mülküne verilmesi kararlaştırıldı.
Ayni Şekilde kardeşler beyliğin gelirlerini yazacak birinin tayini konusunda da Diyarbakır Beylerbeyi adına bir Padişahlık hükmü çıkarmaya uygun olacağını düşünüp bu hükmü çıkartılar.
Bu hüküm gereğince bazı köyler ve köylerdeki tarlalarda elde edilen 60.000 akçesinin zeamet yoluyla Mahmut Bey’e
110.000 Akçesinin zeamet yoluyla Yusuf Bey’e verilmesi.
ve Rabıt Nahiyesi,
Meyafarkin ve cıksa köyü ile Gayri müslümlerden alınan Haraç malallarının padişahın özel mülküne verilmesi.
Kararlaştırıldı.
Şahım Bey’e ise 200.000 akçe tutarında bir miktarın verilmesine karar verilmiştir.
Ahmet bey’in vefatindan sonra evlatları mevki makam ve dünya malı için birbirine girerek,
Büyük düşmanlık beslemişler’dır….
Şahım beg bin Ahmet beg 1540/1549 Beylik yapmıştır.
Yusuf beg bin Ahmet Beg 1566 yıllarından vefat etmiş 1566 tarihinden sonra birecik sancak beyi Hüsrev paşanın oğlu Kurd Bey beyliğin başına idareci olarak atanmış
bu bey 3 ay 28 gün kısa bir süre atak beyliğini yünetmiştir.
BUDAK BEY 1566 Tarihinde atak sancağını Kurd beyden 21 aralik 1566 yılında eski baban beyi Hacı Şeyh beyin oğlu Budak bey atanmıştır.
Bu beyin ne kadar idarede kaldığı bilgisi bilinmemektedir.
Ahmed Bey 1567/1574
Atak beyliğin başına osmanlı Devleti tarafindan 1567-1574 yılları arası Gazze beyi.Ahmet Bey Atanmıştır.
HASAN BEY BİN YUSUF BEY 1574-1594
Atak beyliği yaklaşik olarak 20 yıl boyunca zırkiler dışında Osmanlı idarecileri tarafindan yönetildikten sonra Beylik Yönetimi Gasan bey ile birlikte tekrar zırki ailesine geçmiştır Hasan bey Yusuf beyin oğludur 1574 tarihinde beyliğin başına geçmiştır.20 yıl boyunca Atak sancağını yönetmiştır Hasan bey kişilik olarak özellikleri paraya ve dünyevi işlere çok düşkün biri olduğu belirtilir.Vefat Ettikten sonra ardından YUSUF VE VELİ Adından iki çocuk bırakmıştır.
YUSUF BEG BİN HASAN BEG 1594
Hasan bey’den sonra 1594 Tarihinde sultan 3.Murat’in emirnamesiyle Yerine oğlu Yusuf Bey geçmiştır.Yusuf bey’in beyliği ne kadar bir süre boyunca yönettiği ile ilgili elimizde kayıt bulunmamaktadır.
“VELİ BEG Hasan beyin oğludur Kardeşi Yusuf beyin yerine geçmiştır.
Veli Bey Hasan beyin Küçük oğlu’dur Hasan bey öldükten sonra beylik Tahtına Yusuf bey geçmiştır.Yusuf bey geçmiş,o da kısa bir süre sonra vefat etmiş ve yerine Veli bey geçmiştır.Veli bey Tahta geçtiği esnada amcasının çocuklerından CİHANŞAH BEY bin Sohrap bey kendisine düşmanlık besleyip yönetimi ele almak için baskı kurdu sultanın divanından Diyarbakır hazinesine yıllık 20.000 Flori ödemek şartiyle Atak sancağı’nın kendisine verilmesini talep ettiysede,Veli Bey de aynı rakamı ödemeyi kabul edip bu girişimi engeledi.
Osmanlı Devleti paşalarindan ibrahim paşa,bölgede devlete karşı isyan edince Atak Sancağı D.Bekir hazinesine 40.000 flori gelir sağlaması karşılığında Vakıf Ahmet beyin küçük oğlu Şahım beyin oğlu Zülfikàr Bey’e verildi.İbrahim paşa,isyanı bitince asıldı.sonrasında VELİ BEY Atak Yönetimi tekrar ele almak için sultan 3.Mehmet’ten bir emirname çıkarttı ve yönetime geçti.Veli bey vefat edince yerine oğlu büyük oğlu Ahmet bey geçmiştır.
AHMET BEY BİN VELİ BEY 1598
1598 yılında Ahmet bey,Osmanlı sultanına adam gönderip ezelden beridır Atak beyliği’nin ailesinde olduğunu beyan ederek sultandan kendisini bey olarak atanmasını talep etmiştır.Sultanda kendisine berat verip babasının yerine bey olarak atamıştır.Ahmet beyden sonra Yaklaşık 50 yıllık süre zarfinda beyliğin durumuyla ilgili elimizde kayıt bulunmamaktadır.
“ALİHAN BEY 1645” Tarihinde,arşiv belgeleri vasıtasıyla Atak Beyliği’nın başinda Ali Han beyin olduğunu görmekteyiz.Bu bey 1645 tarihinde vefat etmiştır.
SEYYİD MAHMUD BİN ALİHAN BEY
Alihan bey 1645 tarihinde vefat edince yerine oğlu seyyid Mahmud bey geçmiştır Mahmud bey’den sonra 1680 tarihine kadar beyliğin başına kimin geçtiği geçtiği ile ilgili elimizde bilgi bulunmamaktadır.
ABDULLAH BEY
1680 Tarihinde Atak Beyinin Seyyid Abdullah olduğunu vurgulayan bir arşiv kaydı mevcuttur.
Bu beyin ne kadar süre boyunca beyliği yönettiği ile ilgili elimizde kayıt bulunmamaktadır.
ALİ BEY:
1697,Tarihinde Ali beyin Atak sancağina tayinin yapıldığını arşiv kayıtlarindan görmekteyiz.Bu arşuv kaydı belgesinde;
Bağdat,Musul ve çevresinde cereyan eden eşkiyalik harekatina karşı Bağdat,Rakka ve D.bakır eyaletlerine birer hüküm gönderilerek çevrenin asayişinin sağlanması ve eşkiyalık harekatinda bulunan Arap aşuretlerini etkusiz hale getirmek için sancak beyleriyle birlikte bölgeye asker gönderilmesi emiredilmiştır.Bu hüküm üzerine D.bakira bağlı Atak Beyi Ali bey’de beraberinde olan askerleriyle birlikte savaşa iştirak etmiştır.
İSMAİL BEG (1701-?)
1701 tarihinde Atak beyliğine ismail bey tayin edilmiştır.Basra bölgesinde zuhur eden eşkiyalara karşı askeri birlikleriyle beraber Eğil beyi Mustafa bey komutasında savaşa iştirak etmiştır.İsmail bey’in ne kadar süre beylik yönetiminde kaldığı ile ilgili elimizde kayıt bulunmamaktadır.
İBRAHİM BEG 1712-1713
1712 tarihinde ibrahim beyin yurtluk ve ocaklik olarak Atak sancağina tayin edildiğine dair osmanlı arşivinde bir kayıt mevcuttur.Bu belgede şu ifadeler yer almaktadır:
Asakiri Mansurenin ilkbahar mevsiminde boğdan savaşina hazırliklar yaptığını,aynı zamanda Diyarbakır eyaletine bağlı sancak beylerinin de bu savaşa iştirak etmeleri gerektiği vurgulanmıştır.
Bunun yanı sıra Atak beyin İbrahim bey’in altmış neferle bu savaşa katılması talep edilmiş ve toplanma merkezi nin ise Edirne olarak belirlendiği yazılmıştır.
EVLİYA BEY:
1713 tarihinde Evliya Bey’in Atak emirliğine tevcihinin yapildığına dair bir mühime kaydı bulunmaktadır.
D.bakır valisi vezir Ali Paşa’ya gönderilen hükümde,
Moskova Çarı’nın birkaç seneden beridır Osmanlı Devleti tarafına hücum ederek bir çok yerleri işgale çalıştığı,Moskova Çarı’nın askerleri ile Asakir-i Mensure arasında çatışmalar çıktığını,Çar her ne kadar dost gibi gözükse de bazı hilelerle Osmanlı Topraklarını işgal etmeye çalıştığı belirtılıp Moskova Çarı’na karşı hazırliklarin yapılması ve bağlı sancaklara da birer hüküm suretinin gönderilip savaşa katılmaları talep edilmiştır.Bunun üzerine Diyarbakır valisi Ali Paşa da Atak Beyi Evliya Bey’e hükmün bir suretini göndererek mahiyetinde bulunan aşiret halkıyla birlikte savaşa katılmalarını istemiştır.
SEYYİD İBRAHİM BEY(1726)
1726 Tarihinde Atak beyinin Seyyid İbrahim Bey olduğu ve yine bu Beyin ayni Tarihte vefat ettiği ile ilgili elimizde kayıt mevcuttur.
AHMET BEY BİN SEYYİD İBRAHİM
(1726)
1726 Tarihinde Atak beyi Seyyid Seyyid İbrahim’in vefat etmesi sonucu oğlu Ahmet Bey’e beylik tevcih edilmiştir.Daha sonra Ahmet Bey Tevliyetten düşürülerek Yerine Amcazade- lerinden Mir Veli beg’in Torunlarindan Seyyid Ebubekir ve Evliya bey yönetime getirilmiştir.
Bu belgeden de anlaşıldığı gibi 1726 Tarihinde önce Seyyid İbrahim’in Atak beyliği’nin başında olduğuğu görmekteyiz.
1726 tarihine geldiğinde oğlu Ahmet Bey’in beyliğe atandığı görmekteyiz.
Ahmet Bey bin Yusuf bey (1730)
1730 tarihinde tanzim edilen tahvil defterinde,Atak Beyliğinin Ahmet bin Yusuf Bey’e verilerek kendisine berat verildiğine dair bir kayıt bulunmaktadır.
